Khin Swe Oo (1933
-2019)
Khin Swe Oo (1933 - 2019)
Khin Swe Oo là con gái của Maha Swe, một nhà văn dưới thời
thuộc địa Anh.
Bà lấy chồng năm 1953 rồi ly hôn sau khi sinh con gái Parela
Swe.
Bà đã viết 30 bài báo, hơn 50 truyện dài và hơn 200 truyện
ngắn. Những cuốn tiểu thuyết nổi tiếng nhất của bà viết về các cuộc đấu tranh
yêu nước của nam nữ thanh niên Myanmar chống chế độ thuộc địa. Bà cũng tích cực
trong các hoạt động yêu nước. Truyện ngắn của bà viết về các vấn đề xã hội, các
mối quan hệ và về sự chính trực khi đối mặt với nghịch cảnh.
Bà tốt nghiệp Cử nhân Nghệ thuật tạo Đại học Mandalay năm
1956.
Bà bắt đầu viết chơ tờ Thandaw Sint Journal từ 1946. Năm
1961, ở tuổi 28, bà xuất bản lần đầu cuốn tiểu thuyết Doe Tine Htar Ni (Dân tộc
chúng ta) và nhờ nó mà bà trở nên nổi tiếng.
Năm 1963, bà nhận được Giải thưởng Tuyển tập Truyện ngắn
dành cho cuốn Nyeinchan Par Say. Nhật ký Sagaing Thamee là cuốn tiểu thuyết cuối
cùng của bà được phát hành vào năm 2003. Bà giành được giải thưởng Thành tựu Trọn
đời, một Giải thưởng Văn học Quốc gia Myanmar vào năm 2012.
BÌNH MINH ĐANG LÊN
1
Những bông sen hồng xinh tươi đang tưng bừng nở trên làn nước
mát. Cái ao đầy ắp hoa sen và nhiều loại
hoa nhỏ khác. Những con nhái chễm chệ trên những chiếc lá xanh đu đưa trong
gió. Ma Ein muốn giữ cho mình vẻ điềm tĩnh và nói với Ko Toh.
“Đêm qua họ phải lấy nước từ ao này, anh biết không?”
“Thồi đừng nói chuyện ấy nữa,” Ko Toh nói. “Điều cần bàn bây
giờ là làm sao mình báo cho khách mời đây? Mình phải đợi đến khi họ đến…” anh tỏ
vẻ bực tức, không nói nữa.
“Vâng, em nghĩ Bố, Mẹ và Dì sẽ đợi họ đầu đường… nhưng phải
đợi một giờ rưởi hoặc hơn nữa. Kotoh à, anh nên ra đó với họ. Nhưng em nghĩ có
người sẽ không đến nếu họ đọc báo sáng nay.”
“Tại sao chuyện này lại xảy ra hôm nay? Ước gì nó xảy ra trễ
hai, ba ngày nữa…”
“Năm, sáu ngày nữa thì tốt hơn, đồng ý không?”
Không hiểu sao Ma Ein lại muốn cười. Sáng nay cô cười một
mình khi nghĩ về chuyện này, chuyện kia. Điều ấy đã khiến bà dì chưa chồng có
đôi mắt hoang dại và dễ khóc hết sức bực mình.
“Trong hoàn cảnh như thế này mà con cười được hả?” bà mắng
cháu.
“Vậy thì con nên khóc à? Con chẳng thích khóc tí nào vì
không làm gì được nữa,” Ma Ein cãi lại. Lời của cô dội vào con tim trống rổng của
mình. Chẳng làm gì được nữa, chẳng làm gì được nữa. Đó là sự thật, mà nếu không
thì cũng chẳng làm gì được nữa.
Đêm hôm trước, nhà của Ma Ein, nhà của cô dâu dự định tổ chức
đám cưới sáng nay, đã bị cháy rụi. Đó là đêm kinh hoàng khi cả thế giới dường
như sụp đổ: lửa cháy dữ dội, những tia lửa đỏ rực bay lên, những đám khói đen
cuồn cuộn, những thùng nhiên liệu nổ, người lớn la hét, trẻ con gào thét.
2
Tai họa mà Ma Ein và chú rể
Ko Toh phải chịu đựng giống như cây đèn cầy trong đám cháy rừng.
Kotoh đã chạy từ nhà anh trên phố ngay khi vừa được tin.
Dưới vầng trán rộng đẫm mồ hôi, đôi mắt thông minh của anh
phủ màn lo lắng. Vào lúc anh đến, lửa đã hạ đôi chút, để lộ ngôi nhà của Ma Ein
chỉ còn những cái cột đen: xấu xí, què quặt, trơ vơ.
“Người ta nói chủ tiệm tạp hóa dùng đèn cầy khi đóng cửa,”
Ma Ein giải thích. “Và tiệm của ông thì chứa toàn đồ dễ cháy! Hộp diêm, đèn cầy…”
Hai phần ba khu dân cư đã biến thành khói. Ngọn lửa bùng
phát vào lúc 6:30 tối và được dập tắt hoàn toàn 35 phút sau đó. Trong thời gian
đó, nhà ở, cửa hàng, cây cối đã bị ngọn
lửa thiêu rụi. Giống như đang xem một vụ nổ nguyên tử trên truyền hình, Ma Ein
nghĩ vậy. Ko Toh buồn rầu nói:
“Cải tủ chén bát và cái giường mới, thế là xong!”
Ma Ein đáp ngay, “Chớ còn gì nữa.”
Có lý do khiến cô không còn đau khổ vì mất mát. Ko Toh lại
thở dài, lần này nhẹ hơn. Cái gường cưới và cái tủ chén là quà tặng của bố mẹ
cô. Những đồ vật không có sự sống đó cũng đã qua đời, chứ sao nữa, Ma Ein suy
nghĩ.
“Anh sẽ mua cái mới,” Ko Toh nói.
“Không cần đâu, thật đó anh,” Ma Ein nói. “Gia đình em sẽ
xoay xở.”
“Ba mẹ em có nói gì về đám cưới không?” anh hỏi.
“Chẳng nói gì nhiều. Chẳng ai biết phải làm gì.”
“Ôi, mẹ ơi! Mọi thứ đều bị đảo lộn.”
Giọng sắc bén của Ko Toh biểu lộ sự bực tức. Ma Ein thấy bố
mẹ của cô đang cầm cái cây khều vào đống tro tàn của ngôi nhà, cách chỗ cô đang
đứng với Ko Toh không xa. Một số người thuộc lực lượng an ninh và chính quyền
đang đi quanh đám cháy, trong tay họ là những kẹp giấy và những ngòi bút đã bật
nắp.
“Đừng lo lắng gì về đám cưới,” Ma Ein nói. “Bố không phải là
chủ tiệm vàng giàu có, mà chỉ là một người thợ mộc, tài sản của ông chỉ có mấy
tấm gổ.”
“Ba mẹ có buồn không?” Ko Toh hỏi.
“”Hứ?”
Mặc dù cô nghe rõ nhưng còn bối rối chưa trả lời liền được
“Ồ, nhiều người cũng chịu tai họa như mình thôi, anh biết đó,”
cuối cùng cô trả lời. Cô nghe Kotoh thở dài lần thứ ba. Ko Toh, với vẻ đàn ông
và đẹp trai, có vẻ nặng lòng với gia đình cô. Cô muốn làm vơi bớt gánh nặng ấy.
Từ lúc nửa đêm đến giờ, Ma Ein cố gắng giữ bình tỉnh và
thanh thản. Trong khi mẹ cô chuẩn bị cúng đền bữa sáng, lần này chỉ kiếm được mấy
trái ổi, Ma Ein đã đi xuống bờ ao. Những chiếc lá cháy dỡ và đống rác đang âm ỉ
làm cô bực mình nhưng đầu cô nhẹ hơn đêm qua. Cái ao bị đám lửa bao quanh hôm
qua bây giờ trở thành chỗ trú nhỏ với mặt nước phủ sen mát mẻ và xanh tươi. Làn
gió nhẹ nhàng lướt trên mặt ao. Cây muồng già với những chiêc hoa màu tím mong
manh nghiêng mình trên mặt nước. Ánh nắng len qua những tán cây rợp bóng mát
bên bờ đối diện. Cô nhớ lại vẻ mặt của Ko Toh đêm qua khi cuối cùng anh vâng lời
bố mẹ cô để về nhà nghỉ. Cô hy vọng vẻ u ám đó sẽ tan dưới ánh bình minh khi
anh trở lại sáng nay, mặt anh sẽ nhẹ nhàng như nắng sớm.
3
Bố mẹ cô cuối cùng quyết định dời lại đám cưới vào ba tuần
sau nhưng Ko Toh muốn ít nhất là một tháng để sắm lại đồ dùng cho cô dâu và chuẩn
bị cho đám cưới được tốt đẹp. “Đó là vì con nghĩ đến Ma Ein,” anh nói.
“Thực ra, không cần đâu,” Ma Ein phản đối. “Ko Toh à, gia
đình em có thể xoay xở.”
Vẻ bực mình thoáng hiện trên mặt Ko Toh. Ma Ein cười và giả
vờ không chú ý. Cô tiếp tục lặp lại trong trí câu “Không làm gì được nữa” như
là một mật chú. Có nhiều người khác còn tệ hơn cô nhiều và rốt cục thì biết làm
gì đây? Cô cũng đánh giá cao những lo lắng của Ko Toh về việc tổ chức đám cưới
sao cho tốt.
“Em chỉ là mớ rau héo cần vứt đi,” anh giận dữ cần nhằn với
cô. “Sao em cứ nói những điều ngu xuẩn đó với bố mẹ, những người đang lo cho
em.”
“Em chỉ nói sự thật là không cần nhiều lắm, sao lại ngu xuẩn
được?” cô nói to.
“Em không bao giờ biết điều mình nói sẽ dẫn đấn cái gì,” anh
trả miếng.
Lúc này, không chỉ giọng nói mà nét mặt của anh cũng nhuốm
màu giận dữ. Ma Ein vẫn cười nhưng cô không chịu thua.
“Anh biết rằng em không bao giờ muốn lo lắng hay sợ hãi chuyện
gì. Vậy nên, nếu chúng ta có một… hai…
hoặc ba vấn đề, chúng ta phải đối mặt với nó. Nếu chúng ta có nhà, thì tốt. Nhà
cửa, bình lọ, giường, tủ, đồng hồ, nếu có thì tốt, nếu không thì sao? Nếu có
thì dùng, nếu không có thì không dùng. Em đọc hôm kia, trên tạp chí nghệ thuật,
một biên đạo múa nói: “Tôi không ước ao mình có đủ mọi thứ. Nếu cần, tôi có thể
mượn giày để mang!” Ông ấy nói đúng nếu anh nghĩ về vụ hỏa hoạn này!”
“Thôi, đủ rồi!” Kotoh gầm lên. Đó là lần đầu họ cãi nhau và
không phân định thắng thua. Mẹ cô, đang thêm củi vào dưới ấm nước đang sôi, gọi
cô, “Này con gái, đừng nói bậy bạ như thế.” Bố cô đang lặng lẽ phì phà khói thuốc,
mắt nhìn vào khoảng không. Sau khi Ko Tọ đi mua đồ ăn trưa, bố cô nói với mẹ cô
khi cô đang cố kéo mấy cây cột đã cháy thành than.
“Con bé nói đúng đó, bà biết đấy. Khi tai họa ập xuống, người
ta phải đối mặt với nó. Nếu không có gường thì nằm trên nền nhà. Không có bát
thì dùng lá chuối. Không có tủ thì bỏ đồ vào giỏ. Tôi không lạc quan tếu đâu,
Ma Htar Yin. Mọi thứ đều tùy vào sức mạnh của tâm trí chúng ta, cái đó là quan
trọng nhất. Mới đi bộ chừng năm trăm mét mà có người đã kiệt sức, chỉ giặt mấy
cái đồ mà đã than van, bị tàn lửa bay làm thủng áo tí xíu mà đã khóc lóc.”
Mẹ chỉ bình luận: “Chuyện đó thì tôi không có ý kiến, nhưng
Ma Ein này, đừng cãi cọ nhiều với thằng Ko Toh. Ý của nó tốt đấy. Cho dù con
không đồng ý, cũng nên giữ mồm giữ miệng, con hiểu chứ?”
“Dạ, con hiểu,” Ma Ein nói.
4
Po Htoo đến chơi khi Ma Ein đang nhìn Ko Toh vô ý vấp chân vào cái cột nhà cháy. Anh này
cùng tuổi hai mươi với Ma Ein và họ là bạn bè từ hồi còn bé.
“Hôm qua dinh thự bằng vàng, hôm nay là một đống than, hỡi
trời!” Po Htoo nói đùa và làm bộ đang
khóc.
Ko Toh nói với anh: “Này, nghe nói sách gióa khoa của bạn
cháy hết rồi.”
“Đúng vậy.”
“Thế thì thi cử sắp tới thế nào?”
“He he, chỉ là trò chơi thôi.”
“Tầm bậy, nào. Bạn định bỏ thi, hả? Bạn đã luyện thi kỹ lắm
mà…”
“Vâng, mình sẽ thi chứ.”
“Vậy thì tốt. Đừng có giỡn nữa.”
“Vậy mình phải khóc sao? Nếu mình khóc, sách mình cũng đã
cháy rồi. Như bạn Cho Yi, bạn ấy cứ gào khóc miết.” Quay sang Ma Ein, Po Too
nói: “Ma Ein, sao chưa đi an ủi bạn mình?”
“Tội nghiệp Cho Yi,” Ma Ein nói. “Nó học chăm lắm.”
“Chà chà, chẳng biết việc gì mà làm đây!” Po Htoo tuyên bố.
Ma Ein buồn cười. Po Htoo cũng đang niệm thần chú của cô đấy!
Trong chốc lát, Po Htoo đã nhổ tất cả các cột nhà cháy lên.
Anh không ở lại ăn trưa mặc dù mọi người nài nỉ, anh nói đã ăn no rồi.
“Buổi tiệc trước đám cưới, hả?” Anh chọc họ. “Bữa tiệc sang
bên đống tro tàn… dù ưng nhưng không dám vào bàn…” anh hát.
Ma Ein cười với anh ấy nhưng bắt gặp vẻ khó chịu của Ko Toh
nên tắt giữa chừng. Thế giới này không thể chỉ tràn ngập toàn khổ đau nhưng
cũng không thể ngăn cản bằng chỉ trích.
5
Cha cô và Ko Toh đã chọn ngày đám cưới: đúng y một tháng và
một tuần từ hôm nay. Lần này, Ko Toh cương quyết sẽ mua chiếc giường cưới và tủ
chén. Ma Ein không hiểu tại sao hai thứ này lại quá quan trọng trong lễ cưới
như vậy. Khi cô dại dột cắt ngang câu chuyện của những người trong nhà bằng nhận
xét ‘nếu chúng bị cháy nữa thì sao’ khiến Ko Toh nổi giận và mẹ cô tát vào lung
cô.
Bà Dì can đảm ủng hộ cô, tuyên bố rằng mọi người nên đối xử
nhẹ nhàng với cô, “Mọi thứ đều vô thường, phải vậy không? Có đúng không nếu cứ
bám vào vật chất? Có phải đức Phật dạy vậy không?”
Kế đó, Po Htoo chọc cười bằng cách bắt chước một nữ hoàng bị
mất cắp dây chuyền vàng. Thế giới này giống như một nhà ảo thuật: bắt người ta
khóc rồi cười liền sau đó.
Anh trai của Po Htoo đã cố gắng cứu Ni Tut, một cậu bé 12 tuổi
ra khỏi lửa nhưng không kịp. Khi anh đến báo tin, một vạt da trên ngực của anh
bị cháy đỏ khiến Ma Ein không dám nhìn. Lần đầu tiên cô thấy Mẹ khóc vì sau khi
em bé mới sinh của bà bị mất, bà đã cho Ni Tut bú sữa của mình. Thấy mẹ khóc,
Ma Ein đi về phía ao và cũng bắt đầu khóc.
“Em đi đâu vậy?” Ko Toh gọi. Cô không trả lời; để cho anh ta
nghĩ cô không thèm nói nữa nếu anh ta muốn.
Ngay bây giờ cô không có giường cưới, không tủ chén, áo cưới
cũng không. Ngay cả cô không muốn lấy Ko Toh nữa. Thế gian này, thế gian tàn bạo
này giống như một kẻ bất nhân đang đẩy người ta vào lò thiêu, và Ko Toh có vẻ
như đang hợp tác chia phần. Cô muốn đẩy anh ta xuống hồ. Nếu cô nói cho anh biết,
chắc anh sẽ nổi khùng ghê lắm! Ý nghĩ đó làm cô muốn cười lần nữa.
Ngay lúc ấy một con nhái nhảy từ một lá sen này qua lá sen
khác khiến hoa sen lắc lư. Một giọt nước từ cánh hoa rơi xuống. Giọt nước này,
cho dù đó là giọt nước mắt của hoa cũng không ngăn được hoa sẽ nở khỏe, cái cuống
của nó giống như chiếc cổ mảnh khảnh vươn thẳng lên. Ma Ein duổi thẳng lưng, ngẩng
cằm và vươn cổ giống như sen. Khi cô quay mặt về phía nhà, mắt cô đã ráo lệ.
Khin Swe Oo
